psikolojide yöntemler

YÖNTEM

Bilimlerin doğa ve toplumsal olayları anlamak ve açıklamak için izledikleri sistemli ve düzenli yoldur.



BETİMSEL YÖNTEMLER



GÖZLEM:

Herhangi bir nesneyi, olayı, durumu izlemeye gözlem diyoruz. İki tür gözlem vardır.



Doğal gözlem:

Herhangi bir nesneyi, olayı kendi doğal durumunda izlemeye denir. Doğal gözlemde gözlenen gözlendiğinin farkında değildir. Gözleme konu olan organizma bunun farkın da olursa yapay davranışlarda bulunabilir.

Örnek: Bir öğretmenin bahçede oynayan herhangi bir çocuğu, ona fark ettirmeden izlemesi.



Sistematik Gözlem:

Şartları ve ortamı araştırmacı tarafında oluşturulan, araştırmacının denetimi altında gerçekleştirilen gözlemdir.

Örnek: Maymunları kendi doğal ortamlarında izlersek buna doğal gözlem denir. Aynı maymunları laboratuar ortamında gözlersek buna sistematik gözlem denir.



İyi Bir Gözlem İçin Gerekli Olan Şartlar:

Araştırmacı olaya kendi duygularını katmamalıdır.

Gözlenen kişi gözlendiğini fark etmemeli, fark ederse doğal davranmayabilir.

Araştırmacı iyi yetişmiş, elindeki verileri en iyi şekilde kullanabilmelidir.

Araştırmada yeterli derecede araç – gereç kullanılmalı, bu araştırmanın objektifliğini arttırır.





TARAMA YÖNTEMİ



ANKET:

Bireylerin belirli bir konudaki görüşlerini, tutumlarını tahmin edebilmek için oluşturulmuş standart soru kağıtlarıdır.



TEST:

Bireylerin ( zeka, yetenek, kişilik, bilgi vb.) özelliklerini ölçmek amacıyla oluşturulmuş standart soru kağıtlarıdır.





KLİNİK YÖNTEMLER



Davranış bozukluğu gösteren bireyleri teşhis ve tedavi etmek amacıyla uygulanan yöntemlerdir.



Mülakat: Kişiliği değerlendirmek amacıyla yapılan karşılıklı konuşmadır.

Biyografi: Bireyin davranışlarının nedenini öğrenmek için, bireyin geçmiş yaşantılarını anlatmasıdır.

Telkin: Sözle etkileyip davranışları yönlendirmektir.

Hipnoz: Sözle ya da bir nesne aracılığıyla bireyi yapay bir şekilde uyutmaktır.

Serbest Çağrışım: Bireyin hiçbir şeyden etkilenmeden aklına geleni anlatmasıdır.





DENEYSEL YÖNTEMLER



Gözlemlerden elde edilen varsayımları ispatlamak veya çürütmek amacıyla olgular arasında neden – sonuç ilişkisi kurmak suretiyle gerçekleştirilen yöntemdir.



Bir deneyde iki grup vardır:



1) Deney Grubu: Üzerinde araştırma yapılan, şartlarında değişiklik yapılan gruba deney grubu denir.



2) Kontrol Grubu: Karşılaştırma yapmak için, şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmayan gruptur.



Bir deneyde iki değişken grup vardır:



1) Bağımsız Değişken: Etkisi araştırılan değişkendir. Bağımsız değişken olayın nedenidir.



2) Bağımlı Değişken: Bağımsız değişkenden etkilenen değişkendir. Deneyin sonucudur.



Örnek:

Ücret tarifesinin üretim miktarı ve kalitesi üzerindeki etkisini incelemek için bir fabrikada çalışanlardan, yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, yapılan iş ve çalışma süresi bakımından birbirine denk iki grup oluşturuluyor. Gruplardan birindeki bireylere ürettikleri parça başına, diğerindekilere ise haftalık olarak sabit miktarda ücret ödeniyor.

Bu deneyde parça başına ücret alan grup deney, haftalık ücret alan grup ise kontrol grubudur. Ücret ödeme şekli bağımsız değişken, verimin artıp artmaması bağımlı değişkendir.



Örnek:

Süt İçersen Sağlıklı Olursun Çalışırsan Başarırsın

Bağımsız bağımlı bağımsız bağımlı

değişken değişken değişken değişken







İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLER



İSTATİSTİK

Araştırma sonuçlarının sayısal verilerle ifade edilmesidir. Ölçme araştırmaya kesinlik katar. Araştırma sonuçlarının daha somut, daha anlaşılır, daha nesnel olmasını sağlar.



Korelasyon:

İki değişken arasındaki bağıntıya korelasyon denir.



Pozitif Korelasyon: İki değişkenden biri artarken diğeri de artıyor, biri azalırken diğeri de azalıyorsa buna pozitif korelasyon denir.

Örnek:

Enflasyon fiyat

Artar artar



Negatif Korelasyon: Değişkenlerden biri artarken diğeri azalırsa, biri azalırken diğeri artarsa buna negatif korelasyon denir.

Örnek:

Enflasyon alım gücü

Artar azalır



Nötr Korelasyon: İki değişken arasında hiçbir ilişkinin olmama durumudur.

Örnek:

Kel olmak basketçi olmak





Korelasyon Katsayısı

İki veri arasındaki ilişki katsayılarla gösterilir. Korelasyon katsayısı 0 ile +1 ve 0 ile -1 arasında değişen değerler alır. +1 ve -1 ilişkinin en yüksek olduğu noktalardır. 0 ' da ise ilişki nötrdür. Yani iki değişken arasında hiçbir ilişki yoktur.






GRAFİKLER:



















Enflasyon artarsa, fiyat artar

Pozitif Korelasyon (Doğru Orantı)










Kel olmak ile Zeki olmak



Nötr Korelasyon




















Enflasyon artarsa, alım gücü azalır

Negatif Korelasyon (Ters Orantı)